İSLAM
TARİHİ
Konu
Başlıkları:
1. İslamiyet Öncesi Arabistan’ın
durumu
2. Hz. Muhammed Dönemi
3. Dört Halife Dönemi
4. Emeviler Dönemi
5. Abbasiler Dönemi
6. Endülüs Emevi Dönemi
7. Beni Ahmer Devleti
8.
Konuyla
ilgili kavramlar
1-İslamiyet öncesi Arabistan yarımadası (cahiliye dön.)
*En önemli bölgeleri yemen
ve hicazdır.
*Kabileler
şeklinde yaşayan Arapların temel geçim kaynağı hayvancılıktır ayrıca göçebe bir
hayat sürmüşlerdir.(Araplar arasında siyasi birlik yoktur)
*Kabileler arasında Kan davaları yaygındır ve halk sınıflara ayrılmıştır (hürler ve
köleler )
*Çok tanrılı dinlere inanmışlar ve tanrıları için putlar yapmışlardır.
(Lat- Uzza- Hubel- Menat put isimleri)
*Araplarda şiir
ve hitabet gelişmiştir.
*Hanif dini
İslamiyet’ten önce Arabistan’da yaygındı ve Hz. Muhammed İslamiyet’ten önce bu
dine inanmıştır.
2-Hz. Muhammed Dönemi:(571-632)
*571 yılında
dünyaya gelen Hz. Muhammed’e 610
yılında vahiy indirilmiş ve peygamber olmuştur.
*ilk Hicret Habeşistan’a
(Etiyopya) yapılmıştır
*622 yılında Kureyşlilerin baskısından kurtulmak ve
İslamiyet’i yaymak için Medine’ye
Hicret etmiştir
*Yapılan savunma savaşları: Bedir, Uhud, Hendek
*Bedir savaşından sonra ilk savaş hukuku hazırlanmıştır
*Hendek savaşından sonra Müslümanlar taarruza geçti
*628-Hudeybiye
Antlaşması:
Müslümanlar ile Mekkeliler arasında yapılan bu antlaşma 10
sene geçerli olacaktır. Mekkeliler (müşrikler), Müslümanları ilk kez resmi
olarak tanıdı. (İslam devletini)
*629-Hayber
Kalesinin fethi:
sonuçları: Hayber kalesindeki Yahudiler kontrol altına
alındı, Yahudilerden cizye vergisi alınmaya başlandı ve Şam ticaret yolu
güvenlik altına alındı.
* 629-MUTE SAVAŞI :
HRİSTİYANLARLA
YAPILAN İLK SAVAŞTIR, İKİ TARAF
YENİŞEMEMİŞTİR
*630-Mekke’nin
Fethi:
Mekkelilerin Hudeybiye antlaşmasını bozmasıyla Müslümanlar
Mekke üzerine sefere çıktı ve Mekke (müşrikler) teslim oldu, Müslümanların
kontrolüne geçti. İslam dini hızlı bir şekilde yayılma alanı buldu.
*632-Tebük
seferi:
Hz. Muhammed’in katıldığı son sefer
Dönemin önemli komutanı Halit Bin Velittir.
3-Dört Halife Dönemi:(632-661) (Cumhuriyet Dönemi)
*Hz. Ebübekir (632-634):
Yalancı
peygamberlerle ve zekât vermeyenlerle mücadele edildi,
Kuranı Kerim kitap haline getirildi
*Hz. Ömer (634-644)
İslamiyet Arabistan yarımadasının
dışına yayıldı
(Mısır, Kudüs,
Suriye, ırak, İran ve fethedildi)
Devlet teşkilatlanmasına önem verildi
-Devlet eyaletlere
ayrıldı
-Adli teşkilat kuruldu, kadılar
tayin adildi
-Divan örgütü
kuruldu
-İlk düzenli kara
ordusu kuruldu
-İkta sistemi
uygulanmaya başlandı
-Beytül mal
kuruldu (devlet hazinesi)
-Hicri takvim hazırlandı
634-Kasidiye
ve 642-Nihavent savaşlarında Sasanilerle savaşıldı
ve yenilgiye uğrayan Sasaniler dağıldı ve İran coğrafyası Müslümanların eline
geçti.
*Hz. Osman(644-656)
-Şam velisi Muaviye tarafından ilk İslam donanması kuruldu ve Kıbrıs
fethedildi
-Kuzey Afrika’da Libya
ve Tunus fethedildi
-Kuranı Kerim
çoğaltıldı ve önemli merkezlere gönderildi
-Hz. Osman kendi soyundan (emevi) olanları devlet yönetimine
getirince Müslümanlar arasında ilk iç karışıklıklar
ortaya çıktı
*Hz. Ali (656-661)
-Bu dönemde iç karışıklıklardan dolayı fetihler durdu.
Cemel
vakası: Hz. Osman’ın katilinin bulunamaması nedeniyle Hz. Aişe ile
Hz. Ali taraftarları arasında yapılan bir savaştır.(Müslümanlar arasındaki ilk
iç savaştır)
Sıffın
savaşı: Hz. Ali’nin halifeliğine karşı çıkan Muaviye ile Hz. Ali
arasında yapılan bir savaştır.
Hakem
olayı: Sıffın savaşında Hz. Ali ile Muaviye’nin temsilcileri
tarafından Kuranı Kerimin hakem olacağını kabul ettikleri bir görüşmedir. Hile
yoluyla Muaviye’nin temsilcisi Muaviye’yi halife seçtirmiştir. (bu olaydan
sonra Müslümanlar; a-Hariciler, b-Hz. Ali ve c-Muaviye taraftarları olmak üzere
3 gruba ayrıldı.
4-Emeviler Dönemi (661-750)
*muaviye devletin
kurucusudur.
*Kerbela olayı: muaviyenin
ölümünden önce oğlu yezidi veliaht ilan etmesi ve halifeliğin saltanata
dönüşmesiyle Hz. Hüseyin ve taraftarları bu kabul etmeyerek Yezid ile savaşmışlardır. Bu savaşta
birçok Müslüman ile Hz. Hüseyin şehit edilmişlerdir. Bu olaydan sonra mezhepler
ortaya çıktı (Sünni-Şii)
*Bu dönemde Emeviler askeri
ve siyasi alanlarda güçlenmişler ve
fetihler yapmışlardır.(Cezayir-Fas-ispanya-Afganistan-Türkistan)
*İstanbul 2 defa
kuşatılmıştır.
*İspanyollar (vizigotlar)
ile yapılan Kadiks savaşında
İspanyolları yenmişler ve ispanya fethedilmiştir.
*Dönemin önemli komutanı Tarık Bin ziyattır
*Fransızlar (franklar)
ile yapılan Puvatya savaşında
Fransızlara yenilmişlerdir. Müslümanların
Avrupa’daki ilerleyiş durdu.
*milliyetçi bir
politika izleyen Emeviler; Arap olmayan Müslümanlara mevali politikası uygulamıştır ayrıca ilk İslam parası bastırılmış ve Arapça resmi bir dil oldu.
* Emevilerin Müslüman devleti olmak yerine Arap Devleti özelliği göstermişler bu
nedenle Emeviler döneminde İslamiyet diğer toplumlar arasında yayılmadı
*Berid adı
verilen ilk posta teşkilatı kuruldu.
5-Abbasiler dönemi (750-1258)
*Abbasilerin Emevilere isyan
etmesiyle Emevi devleti yıkıldı, yerine Abbasi devleti kuruldu.
*Emeviler gibi milliyetçi bir politika izlenmediği için
Abbasiler döneminde İslamiyet yayılmış, İslam devleti güçlenmiş ve bilim-kültür alanında önemli gelişmeler
meydana gelmiştir.
*Devletin en parlak dönemi ve en geniş sınırlarına Harun Reşit döneminde ulaşılmıştır
*751 Talas
savaşında Türklerin Abbasilere yardım etmesiyle Türkler devlet hizmetinde görevlendirilmişler ve İslamiyet Türkler
arasında yayılmaya başlanmıştır.
*Türkler için Avasım
ve Samara şehirleri kuruldu.
*Yunanca-Hintçe-Farsça eserleri Arapçaya çevirmek için Beytülhikmet adında eğitim kurumu açılmıştır.
*ülke sınırlarını genişletmekten çok bilim ve kültüre önem
veren Abbasiler Moğollar (Hülagü
han)-1258- tarafından yıkılmıştır.
6-Endülüs Emevi Devleti (756-1031)
*Abbasilerden kaçan ve emevi soyundan olan 1. Abdurrahman
tarafından ispanyada kuruldu.
*Başkenti Kurtuba’dır,
önemli bir ilim merkezidir.
*Daha çok bilim,
kültür ve sanat alanında ileri gitmiş bir İslam devletidir.
*Kurtuba medreselerinde Avrupalı Hıristiyan çocukları eğitim
görmüşlerdir.
Not:
bu dönemde İslam âleminde 3 halife vardır
(Endülüs Emevilerde, Fatımilerde ve Abbasilerde)
7-Beni Ahmer devleti (1232-1492)
*Muhammed bin ahmer tarafından kuruldu.
Başkenti Gırnatadır
Bu devlette bilim,
kültür ve sanatta ileri gitmiştir.
İslam devletlerinde başkentler:
*Hz. Muhammed’den Hz. Aliye kadar Medine
*Hz. Ali döneminde Küfe
* Emevi Döneminde Şam
*Abbasiler döneminde Bağdat
*Endülüs Emevilerde Kurtuba
*Beni Ahmer Döneminde Gırnata
İslam Tarihiyle İlgili kavramlar:
Ukaz
panayırı:
Haram aylarda (zilkade,
zilhicce, muharrem) Bütün Arabistan kabilelerin katıldığı ve şiir, hitabet
yarışmalarının yapıldığı ayrıca kabilelerin mallarını getirip sattığı bir
etkinliktir. Ticaret ve kültürel açıdan Arabistan için önemli bir panayırdır.
Bedevi:
göçebe yaşayan Araplara verilen isim
Medeni:
şehirlerde yaşayan Araplara verilen isim
Akabe
Biatleri:
Medinelilerin Hz. Muhammed’e bağlı kalacaklarına dair
verdikleri söz
Muhacir:
Mekke’den Medine’ye göç eden Müslümanlar
Ensar:
Mekke’den göç edenlere ev sahipliği yapan Medineli
Müslümanlar
Medine
Sözleşmesi:
Hz. Muhammed’in Medine’ye göç etmesinden sonra; Müslümanlar ile Yahudiler arasında yapılan
sözleşmedir. Medine şehir devletinin ilk anayasası niteliğindedir. Yahudiler bu
sözleşmeye uymadıkları için Medine’den çıkarılıp Heyber kalesine göç
ettirilmişlerdir
Mute
savaşı (629):
Bizanslılar ile Müslümanların yaptığı ilk savaştır.
Veda
Haccı(632):
Hz. Muhammed’in vefat etmeden önce bütün Müslümanlara
yaptığı nasihattir.
Yermük
zaferi(634):
Bizanslılar ilk kez yenilgiye uğradı.
Mevali
:
(Azat edilmiş köle)Emevilerde müslüman olup Arap olmayanları
küçüksemek için kullanılmıştır.
Samara
şehirleri:
Abbasiler döneminde Türklerin savaşçı özelliklerini
kaybetmemeleri için yapılan ve Türklerin yaşadığı şehirlerdir.
Avasım
şehirleri:
Abbasiler döneminde devletin sınır güvenliğini sağlamak için
sınır boylarında kurulan şehirlerdir.
TevaifiMülk:
Abbasilerde Devletin zayıfladığı Dönemlerde Abbasi
valilerinin bağımsızlıklarını ilan ederek kurdukları devletlerdir.
(Tolunoğulları, Akşitler, Fatımiler, Büveyoğulları,
Samanoğulları gibi devletler)
Zımmi:
Müslüman olmayan halk
Fıkıh:
İslam hukuku,
Kelam:
İslam felsefesi
Tefsir:
Kuranı Kerimin
yorumlanması,
Meal:
Kuranı Kerimin açıklanması
Hadis:
Hz. Muhammed’in söylemiş olduğu sözler
Sünnet:
Hz. Muhammed’in davranışları
Siyer:
Hz. Muhammed’in hayatı
İslam devletlerinde vergi çeşitleri:
Öşür:
Müslümanlardan alınan vergi
Haraç:
Gayrimüslimlerden alınan vergi
Cizye:
gayrimüslimlerden askerlik yapmamaları karşılığında alınan vergi
(genç erkeklerden alınır)
Zekat:
Müslümanların mal
varlığının 1/40 ‘ini fakirlere vermesi
Ganimet:
savaşlarda elde edilen malların 1/5 İni devlete vermesi
