MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ KRONOLOJİSİ
· 13 Ekim 1918- Suriye-Filistin Cephesinin
kapanmasından sonra Mustafa Kemal’in İstanbul’a dönmesi ve boğazda demirleyen
itilaf devletlerine ait gemileri görünce ‘’Geldikleri
gibi giderler’’ sözünü söylemesi.
· 21 Aralık 1918- Mebusan Meclisinin Sultan Vahdettin tarafından kapatılması
· 15 Mayıs 1919- Paris Barış konferansından sonra
Yunanlıların İzmir’i işgal etmesi.
(Yunan işgaline ilk kurşunu atan Gazeteci Hasan Tahsin hayatını kaybetmiştir.
İzmir’in Konak ilçesinde bulunan İlk Kurşun Anıtı, 1974 yılında Hasan Tahsin’in
anısına dikilmiştir.)
· 16 Mayıs 1919: 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal, Samsun’a
gitmek üzere 16 Mayısta İstanbul’dan çıkmıştır. Mustafa Kemal, Bandırma Vapuru
ile yaptığı 3 günlük deniz yolculuğundan sonra Samsun’a ulaşmıştır.
· 19 Mayıs 1919- Mustafa Kemal’in Samsun’a
çıkması (Milli Mücadelenin başlangıcı kabul edilir.)
· 22 Mayıs 1919-Atatürk’ün Samsun Raporunu hazırlaması ve
İstanbul hükümetine göndermesi
· 28 Mayıs 1919- Mustafa Kemal’in, Samsun’un
ilçesi Havza’ya geçtikten sonra Havza
Genelgesini yayımlanması (Bu genelgede İşgallerin protesto edilmesi
istenmiştir.) (Bu genelgeden rahatsızlık duyan Damat Ferit Hükümeti, Mustafa
Kemal’e İstanbul’a GERİ DÖN çağrısı yapmıştır.)
· 22 Haziran 1919- Havza’dan sonra Amasya’ya
geçen Mustafa Kemal’in, Amasya Genelgesini
yayımlanması (Milli mücadelenin Amaç,
yöntem ve gerekçesi belirlenmiştir. Milli Mücadelenin yol haritası çizilmiştir.)
· 28 Haziran-12 Temmuz 1919: Balıkesir Kongresinin toplanması. Bu kongre Yunanlıların İzmir’i işgal etmesinden sonra kurulmuştur. Batı
Anadolu’daki Kuvayı Milliye birlikleri organize edilmeye çalışılmıştır.
· 3 Temmuz 1919- Mustafa Kemal’in Erzurum’a geçmesi
· 8 Temmuz 1919- Erzurum Kongresi öncesi Mustafa Kemal’in askerlik görevinden istifa
etmesi
· 23 Temmuz- 7 Ağustos 1919- Erzurum Kongresi’nin toplanması (Bu kongre; Şark Vilayetleri
Müdafaai Hukuk ve Trabzon Muhafazai Hukuk Cemiyeti tarafından organize
edilmiştir.) (Bu kongrede; Temsil Heyeti kuruldu, manda ve Himaye
reddedildi.)
· 16-25 Ağustos 1919- Alaşehir Kongresinin toplanması (İzmir’de başlayan işgaller sonucu
Manisa’da toplanmıştır.)
· 2 Eylül 1919- Mustafa Kemal’in Sivas’a geçmesi
· Eylül- Ali Galip Olayı’nın yaşanması: Damat Ferit tarafından görevlendirilen Elazığ
Valisi Ali Galip, Sivas Kongresini dağıtmak ve Mustafa Kemal’i tutuklamak
istemiş fakat amacına ulaşamamıştır.
· 4- 11 Eylül 1919- Sivas Kongresi’nin toplanması (Amasya Genelgesinde, Sivas’ta bir
kongrenin toplanması çağrısı yapılmıştı)
· 4 Eylül 1919- Sivas Kongresinde Temsil Heyeti kurulması. Mustafa Kemal, Temsil Heyeti
başkanı seçilmesi
· 7 Eylül 1919- Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulması. (ülke geneli Yararlı cemiyetler, Sivas Kongresinde tek
çatı altında toplanmış.)
· 9 Eylül 1919: Ali Fuat Paşa, Temsil Heyeti tarafından Batı Cephesi Kuvayı Milliye
Birlikleri komutanı olarak atanmıştır (Sivas Kongresi)
· 14 Eylül 1919-İrade-i Milliye Gazetesinin yayımlanması (Milli Mücadele
hareketinin yarı resmi yayın organı olarak çalışmıştır)(Milli Mücadele
döneminde halk bilgilendirilmiş, bilinçlendirilmeye çalışılmıştır)
· 6 Ekim 1919- Damat Ferit’in yerine Ali Rıza Paşa’nın Sadrazam olması ve hükümetini
kurması
· 20- 22 Ekim 1919- Amasya Görüşmelerinin yapılması (Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal
ile İstanbul Hükümeti Adına Bahriye Nazırı Salih Paşa Amasya’da bir araya
gelmişlerdir.) (Bu görüşmelerde İstanbul’da Son Osmanlı Mebusan Meclisinin
toplanmasına karar verilmiştir.)
· 7 Kasım 1919- Mustafa Kemal’in Son Osmanlı Mebusan Meclisine Erzurum’dan milletvekili
seçilmesi
· 10 Aralık 1919- Müdafaayı Hukuk Kadınlar
Şubesinin kurulması
· 27 Aralık 1919- Mustafa Kemal’in ve Temsil Heyeti’nin Ankara’ya gelmesi (Mustafa Kemal, kendisi hakkında Damat Ferit
hükümeti tarafından çıkarılan yakalama ve tutuklama kararları nedeniyle
İstanbul yerine Ankara’ya geçmiştir.)
· Ocak 1920- Ankara’da
Hakimiyet-i Milliye Gazetesinin
yayımlanması (İrade-i Milli Gazetesinin yerine kurulmuştur)
· 12 Ocak 1920- Son Osmanlı Mebusan Meclisinin toplanması
(Mustafa Kemal, Erzurum’dan milletvekili olarak seçilmiş; fakat Damat Ferit’in kendisi
hakkındaki tutuklama kararları nedeniyle Son Osmanlı Mebusan Meclisine
katılmamıştır.) (Felahı Vatan Grubu kurulmuştur.)
· 28 Ocak 1920- Son Osmanlı Mebusan Meclisinde Misakı Milli Kararlarının kabul edilmesi
(Misakı Milli Sınırları çizilmiş ve Kapitülasyonlar reddedilmiştir )
· 12 Şubat 1920- Maraş’ın Fransız işgalinden kurtarılması (Maraş’a 1925 yılında ‘’İstiklal
Madalyası’’ verilmiş, 1973 yılında ‘’Kahraman’’ ünvanı verilmiştir.)
· 8 Mart 1920- Ali Rıza Paşa’nın istifa etmesiyle Salih Paşa hükümetinin kurulması
· 16 Mart 1920- İtilaf Devleti tarafından İstanbul’un
resmen işgal edilmesi (Misakı milli
Kararlarından rahatsızlık duyan İtilaf Devletleri, İstanbul’u işgal etmiş ve
Mebusan Meclisi üzerinde baskı kurmaya çalışmıştır.)
· 18 Mart 1920- Son Osmanlı Mebusan Meclisinin kapanması. (İstanbul’un işgali
sonrasında Meclisin çalışamaz hale gelmesiyle dağılmıştır.)
· 6 Nisan 1920- Ankara’da Anadolu Ajansının kurulması (Türk Kurtuluş Savaşı hakkındaki
haberleri duyurmak amacıyla kurulmuştur)
· 11 Nisan 1920- Urfa’nın Fransız işgalinden kurtarılması (1984 yılında Urfa’ya ‘’Gazi’’
ünvanı verildi, 2016 yılında ise İstiklal Madalyası verilmiştir.)
· 18-26 Nisan 1920- San Remo Konferansının toplanması (Osmanlı Devleti ile imzalanan
Sevr antlaşmasının taslağı bu konferansta hazırlanmıştır.)(İtalya’nın San Remo
şehrinde toplanmıştır.)
· 23 Nisan 1920- Büyük Millet Meclisinin
açılması (Son Osmanlı Mebusan Meclisinin kapanmasından sonra Mustafa
Kemal’in çağrısı üzerine Milli Mücadele yanlıları Ankara’da toplanmıştır.)
(Mustafa Kemal, Ankara’dan milletvekili olarak seçilmiş) (Meclis Başkanı ve
Hükmet başkanı seçilmiştir.)
· 29 Nisan 1920- Vatana ihanet suçuna dair bir
yasa olan ‘’Hıyanet-i Vataniye Kanunu’’
çıkarıldı. (12 Nisan 1991'de Türkiye'de yürürlükten kaldırılmıştır.
· 11 Eylül l920- TBMM’de “Firariler Hakkında Kanun” çıkarılmıştır
· 11 Eylül 1920- İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur.
(asker kaçakları, casus, bozguncu, düşmanla iş birliği yapan, vatan ihanetine
giren suçlara bakmıştır) (toplamda 14 İstiklal Mahkemesi kurulmuştur)
· 24 Ekim 1920- Ali Fuat Paşa komutasındaki Kuvayı Milliye Birlikleri, Gediz Muharebesi’nde
Yunanlılara yenildi. (TBMM, bu yenilgiden sonra Batı Cephesinde Düzenli
Ordu’nun kurulmasına karar vermiştir)
· 31 Ekim 1920- Kazım Karabekir Paşa'nın orgeneral rütbesine yükselmesi,
· 10 Ağustos 1920- Sevr Antlaşmasının İmzalanması (İtilaf Devletleri ile Osmanlı
Saltanat Şurası arasında imzalanan antlaşmadır.) (Meclis tarafından
onaylanmadığı için hiçbir zaman yürürlüğe girmemiştir.) (Osmanlı toprakları bu
antlaşmayla İtilaf Devletleri arasında paylaştırılmıştır.)
· 7 Ekim 1920- Ceride-i Resmiye Gazetesinin yayımlanması (TBMM’nin resmi
gazetesi olarak yayın hayatına başlamıştır.) (meclis ve cumhurbaşkanı
tarafından çıkarılan yasa, kararname, yönetmelik, genelge gibi kararları
yayımlayan organdır)
· 2-3 Aralık 1920- TBMM ile Ermenistan arasında Gümrü Antlaşmasının imzalanması (TBMM’nin
imzaladığı ilk resmi antlaşmadır. TBMM adına Kazım Karabekir bu antlaşmayı
imzalamıştır.)(Bu antlaşmanın imzalanmasıyla TBMM’yi resmen tanıyan ilk devlet
Ermenistan olmuştur.)
· 10 Aralık 1920- TBMM’nin çıkardığı yasayla Kuvayı Milliye Birlikleri’nin yerine
Düzenli Ordu kuruldu. (Kurtuluş Savaşındaki Batı Cephesine İsmet Paşa ile
Refet Paşa görevlendirilmiştir.) (Kuvayı Milliye Birliklerinin başında bulunan
Ali Fuat Paşa ise Moskova’ya Büyükelçi olarak görevlendirilmiştir.)
· 6-10 Ocak 1921- Birinci İnönü Savaşı
yapılmıştır (İsmet Paşa komutasındaki Düzenli Ordu, Yunanlılara karşı
çok önemli bir zafer kazandı.) (Düzenli ordunun ilk başarısıdır.) (İsmet
Paşa’nın rütbesi Generalliğe yüselmiştir.)
· 20 Ocak 1921- Teşkilatı Esasiye Kanunu kabul edildi (Türkiye’nin ilk
Anayasasıdır, Kısadır, Kişi haklarına yer verilmemiştir.)
· 6 Şubat 1921- İşgal altındaki Antep’e ‘’Gazi’’ unvanının verilmesi (2008
yılında Antep’e İstiklal Madalyası da verilmiştir.)
· 21 Şubat- 12 Mart 1921: Londra Konferansı toplandı (I. İnönü Savaşından sonra
toplanmıştır.) (İtilaf Devletleri, Bazı değişiklikler yaparak Sevr
Antlaşmasını, Türk tarafına kabul ettirmek istenmiş fakat bu konferanstan bir
sonuç çıkmamıştır. )
· 1 Mart 1921- Türk- Afgan Dostluk Antlaşması imzalanması (TBMM’yi tanıyan ilk
Müslüman devlet Afganistan olmuştur. Ayrıca TBMM’yi ziyaret eden ilk yabancı
devlet adamı Afgan Kralıdır.)
· 12 Mart 1921- İstiklal Marşının Kabulü (Maarif
Vekaletinin düzenlediği yarışmadan sonra Mehmet Akif Ersoy Tarafından
yazılmıştır.) (İstiklal Marşı, Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından ilk kez
mecliste okunmuştur.) (ilk bestesini Ali Rıfat Çağatay tarafından yapılmış,
günümüzdeki bestesi ise Osman Zeki Üngör tarafından yapılmıştır.) (Türkiye’de
Her yıl 12 martta istiklal marşının kabulü ile ilgili programlar-etkinlikler
yapılmaktadır.)
· 16 Mart 1921- Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşmasının imzalanması (TBMM’yi tanıyan
ilk Batılı-Avrupalı devlet Sovyet Rusya olmuştur.)(Misakı Milli Sınırlarından
verilen ilk taviz olan Batum toprakları, bu antlaşmayla Gürcistan’a
bırakılmıştır.)
· 26 Mart- 1 Nisan 1921: İkinci İnönü Savaşı yapılmıştır. (Mustafa Kemal, İsmet Paşa’ya
gönderdiği telgrafta: ‘’Bu savaşta sadece düşmanı değil, bu milletin makus
(kara) talihini de yendiniz.’’ Demiştir.)
· 10-22 Temmuz 1921: Eskişehir- Kütahya Savaşı yapıldı. (Düzenli ordunun ilk
yenilgisidir.)(Türk Ordusu, Sakarya Nehrinin doğusuna çekilmiş) Kütahya ve
Eskişehir işgal edilmiş ve Ankara işgal tehlikesi ile karşı karşıya gelmiştir.)
(Meclisin Ankara’dan Kayseri’ye taşınması fikri gündeme gelmiş fakat kabul
edilmemiştir.)
· 16-21 Temmuz- Maarif (Eğitim) Kongresinin toplanması
· 5 Ağustos 1921- Başkomutanlık Yasasının kabulü (Mustafa Kemal’e Başkomutanlık yetkisi verilmiş)
(Meclisin yasama ve yürütme yetkileri 3 aylığına Mustafa Kemal’e verilmiştir.)
· 7-8 Ağustos 1921- Tekalifi Milliye Emirlerinin yayımlanması (Ordunun giyecek,
ayakkabı, araç-gereç ve vasıta ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır.)
· 23 Ağustos- 13 Eylül 1921: Sakarya Meydan Savaşı’nda büyük bir zafer kazanılmıştır.
· 19 Eylül 1921- Sakarya Savaşında yaralanan Mustafa
Kemal’e ‘’Gazi’’ unvanı verilmesi ve gösterdiği başarıdan ötürü Mustafa
Kemal’e ‘’Mareşal‘’ rütbesinin verilmesi
· 13 Ekim 1921- Sakarya Savaşından sonra Sovyetler
Birliğinin himayesinde bulunan Kafkas
Ülkeleri ile ‘’Kars Antlaşması’’
imzalanmış. (Doğu sınırımız kesin olarak bu antlaşmayla çizilmiştir.)
Türkiye’nin Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan ile sınırları kesin olarak bu
antlaşma ile belirlenmiştir.) (Bu Savaşla birlikte Mustafa Kemal askerlik
mesleğine geri dönmüştür.)
· 20 Ekim 1921- Sakarya Savaşından sonra Fransızlarla ‘’Ankara Antlaşması’’ imzalanmıştır. (Kurtuluş Savaşındaki
Güney Cephesi kapandı.) (Hatay hariç bugün ki Suriye-Türkiye sınırı bu antlaşma
ile belirlenmiştir.)
· 25 Aralık 1921- İşgalci Fransız
birliklerinin Antep’i boşaltmaları (‘’Gazi’’ ünvanını almış olan Antep’e
2008 yılında İstiklal Madalyası da verilmiştir.)
· 26 Ağustos 1922- Büyük Taarruz Afyon’dan
(Kocatepe) başladı.
· 30 Ağustos 1922- Başkomutanlık Meydan Savaşı
yapıldı. (Dumlupınar Meydan
Savaşı) Yunanlılar ağır bir yenilgi almış ve işgal ettikleri yerlerden geri
çekilmişlerdir.
· 31 Ağustos 1922- Başkomutanlık Savaşından sonra
Fevzi Çakmak’a Mareşal rütbesi
verilmiştir. İsmet İnönü'nün korgeneral
rütbesine yükselmiştir
· 1 Eylül 1922- Atatürk'ün "Ordular! İlk
hedefiniz Akdeniz'dir. İleri!" sözünü söylemesi,
· 1 Eylül 1922- Uşak’ın Yunan işgalinden kurtarılması
· 2 Eylül 1922- Eskişehir’in Yunan
işgalinden kurtarılması
· 3 Eylül 1922: Fevzi Çakmak'a Mareşal unvanı verilmesi,
· 6 Eylül 1922- Balıkesir’in Yunan
işgalinden kurtarılması
· 7 Eylül 1922- Aydın’ın Yunan
işgalinden kurtarılması
· 8 Eylül 1922- Manisa’nın Yunan
işgalinden kurtarılması
· 9 Eylül 1922- İzmir’in Yunan işgalinden kurtarılması
· 10 Eylül 1922- Bursa’nın Yunan işgalinden kurtarılması
· 23 Eylül 1922- İngilizlerin Ateşkes talep etmesi
· 3-11 Ekim 1922- Mudanya Mütarekesi (Ateşkesi) görüşmeleri yapıldı. (Mütareke
görüşmelerinde TBMM’yi temsil eden heyetin başında İsmet Paşa bulunmuştur.)
(İngiltere, Fransa, İtalya ve Türkiye bu görüşmelere katılmıştır.)
· 11 Ekim 1922- Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasıyla Kurtuluş Savaşı sona
ermiştir. Diplomatik dönem başlamıştır.
· 1 Kasım 1922: Saltanatın (padişahlığın) kaldırılmasıyla, Osmanlı Devleti resmi
olarak yok sayılmıştır.
· 17 Kasım 1922- Sultan Vahdettin’in ülkeden ayrılması. (Padişah Malta Adasına
gitmiştir.)
· 22 Kasım 1922- Lozan Konferansında birinci tur görüşmelerin başlaması.
· 4 Şubat 1923- Lozan Konferansında birinci tur görüşmelerin sona ermesi
· 17 Şubat 1923- İzmir İktisat Kongresi’nin toplanması. (Türkiye’nin ekonomik
bağımsızlığı için toplanmış bir kongredir.)
· 1 Nisan 1923- Türkiye’de seçimler yapılmıştır.
· 24 Nisan 1923: Lozan Konferansında ikinci tur görüşmelerin başlaması.
· 24 Temmuz 1923- Lozan Konferansı sona erdi. Lozan Barış Antlaşması imzalandı.
· 9 Eylül 1923- Halk Fırkasının kurulması (24 Kasım 1924 tarihinde Halk Fırkasının
başına, ‘’Cumhuriyet’’ adı eklenmiştir.)
· 29 Ekim 1923- Cumhuriyet’in ilan edilmesi (Milli Egemenliğin kabul edilmesiyle
Devletin rejim sorunu çözülmüştür.)
